Carnavalsstichting De Parketschuivers Zeist

De geschiedenis van:

 

Het getal 11.
Het getal 11 speelt een belangrijke rol in het carnavalsgebeuren. Waardoor komt dat? Waaraan ligt dat? Daarover lopen de meningen uiteen, zeer uiteen. Daarom hieronder een bloemlezing van meningen.

Is het getal Elf belangrijk geworden omdat 11 november, de 11e van de 11e dus, een belangrijke datum was? De datum van het carnavalsfeest wordt vastgesteld aan de hand van Pasen. Daarom moeten we eerst weten hoe de datum van Paaszondag wordt berekend. Paaszondag is altijd op de eerste zondag na de eerste volle maan na het begin van de lente (21 maart).

Nu we weten wanneer Paaszondag is, kunnen we heel makkelijk uitrekenen wanneer de carnavalskostuums uit de kast kunnen: carnavalszondag is namelijk precies 7 weken voor Pasen. Juist omdat het tijdstip van het carnavalsfeest wordt bepaald aan de hand van Pasen (en dus de cyclus van de maan), zijn er twee uiterste data voor de vasteloavend. De vroegst mogelijke datum is 1 februari, de laatst mogelijke datum is 9 maart.

Tussen carnaval en Pasen is de vastentijd. Deze periode van 40 dagen vasten begint op aswoensdag (de zondagen worden niet als vastendag geteld).

11-11 is de feestdag van St.-Marinus, de heilige aan wie ongelooflijk veel kerken zijn gewijd. Of doet het omgekeerde zich voor: had St.-Martinus`geluk´ met zo´n belangrijke datum? Bovendien werd op die dag geacht alle werk gereed te zijn en de schuren gevuld; de pacht kon worden betaald. Meestal bleef er nog wat over voor een feestje, zodat ´s avonds de herbergen uitpuilden. Met deze datum opende zich tevens de periode waarin huisslacht was geoorloofd en die eindigde met de vasten. Vanuit de 11e van de 11e, werd bijna 400 jaar geleden overigens de vastenavonddatum berekend. In het Calendarium Historicum van 1594 gebeurt dit als volgt: vanaf de dinsdag in de week volgende op de 11e van de 11e, waarin het nieuwe maan is, duurt het nog 13 weken tot het carnavalsdinsdag is.

Komt elf van elfen, van alfen? Dit zijn, naar oud Germaanse opvattingen, een soort geesten; mogelijk zelfs de nog niet verloste zielen van overleden voorvaderen, waarmee de generatie van jong volwassenen via de initiatie rituelen tijdens de lentefeesten contact probeerde te leggen. Aan het hoofd van dit leger (Heer) van elfen, zou de elfenkoning, de Erlenkönig, de Harlekijn hebben gestaan. (Alfen betekent ook schertsen, iemand beetnemen)

In de getallenleer was 11 een vreemd getal; een priemgetal (dit is ondeelbaar) waar men niet goed raad mee wist. De `belendende´ getallen 10 en 12 daarentegen hadden een zeer bijzondere status. De 10 was een heilig getal; denk hierbij aan de geboden. De 11 was daarentegen weer een teken van de zonde. Schiller schreef nog; Elf is een boos getal. Elf staat voor zonde; het overschrijdt de 10 geboden. Ook in de bijbel is 11 een negatieve grootheid. Toen het aantal apostelen tot 11 was teruggevallen door het verraad van Judas, streefde men snel weer aanvulling na. De 12 was eveneens een zeer positief geladen getal (o.a. resultaat van de vermenigvuldiging van twee betekenisvolle getallen; 3 maal 4). De overschrijding van 12 (13) geldt als ongeluksgetal. Voor dobbelaars ( spelend met twee dobbelstenen) is 11 je van het! Wie 12 werpt heeft de pot. Maar met 11 sta je er ook goed voor.

Het is bekend dat in vroegere tijd belangrijke instituten als de gilden al besturen hadden die uit 11 personen bestonden. Wie weet kwam dat omdat een belangrijke personage zich graag met 10 wijze raadgevers omgaf. Dit leidt trouwens tot een plezierige symmetrische opstelling.

Omstreeks het begin van de 7e eeuw v.C. is de omloop van de aarde t.o.v. de zon alsmede van de maan t.o.v. de aarde door een kosmische ramp veranderd; daarvoor verdeelden tal van volken het jaar in 10 of 11 maanden , terwijl een joods lied uit die tijd dat op seideravond wordt gezongen, spreekt over de 11 sterrenbeelden van de dierenriem.

Ofschoon aan bepaalde historische data een oeridee omtrent getallen ten grondslag kan liggen, kan ook het omgekeerde het geval zijn. Zo is bekend dat de oudste Geckenges werd opgericht door graaf Adolf von der Marckt in Kleve 1381 en wel op de 12e van de 11e. Alles wijst erop dat het stichtingsfeest van de 11e kennelijk lichtelijk uit de hand is gelopen zodat de ondertekening een dag te laat plaatsvond. Op vallend is ook dat het zegel van de graaf (alle anderen waren ook van adel) de 11e plaats inneemt in de rij. En hiermee zijn we er nog niet. Het devies van dit nobele instituut luidde Ey Lustgh Fröhlich. Dat kan allemaal geen toeval zijn.

In de tijd van Napoleon waren alle wetten over gekkigheid onderverdeeld in 11 artikelen.

Dat bewijst ook dat in Frankrijk het getal 11 als gekkengetal bestond.

De laatste Spielerei met letters lijkt overigens op een andere, die zegt dat 11 zou komen van het devies van de Franse revolutie, Egalité Liberté Fraternité. Leuk bedacht maar de volgorde is Liberté Egalité Fraternité.

In Dülken bestaat de fameuze Narrenacademie. Men vertelt een boeiende geschiedenis over de oprichting. Dit zou de danken zijn aan een elftal Akenaren, dat aan de dwaasheden van zijn tijd niet wenste mee te doen en om die reden gedwongen was buiten de stadsmuren een verblijfplaats te zoeken. Die vond men in een bouwsel met 11 ramen. Toen de 11 daar ook niet met rust gelaten werden, verplaatsten ze zich op stokpaarden naar Dülken, waar ze in de molen aldaar onderdak vonden. In Aken lag tot vlak voor de Tweede Wereldoorlog nog steeds een boerderij die de naam `elf gecken´ droeg en al sinds 1584 bekend is.

Misschien moeten we het wel dichter bij huis zoeken, in het voormalige hertogdom Brabant. Toen in 1415 Hertog Antoine van Bourgondië sneuvelde tijdens de slag om Azincourt, onstond er een opvolgingsprobleem omdat zijn oudste zoon nog erg jong was (11 jaar). Men erkende hem als hertog, maar uit de afgevaardigden van de belangrijkste steden en abdijen werd een `Raad van Elf´gevormd, terwijl alles er op wijst dat deze werd geïnstalleerd omstreeks 11 november.

11 november noemen we ook wel Clene Vastelaovend.